grupa skał magmowych wylewnych kwaśnych. Jej odpowiednikiem w skałach magmowych głębinowych jest granit. Mają barwę szarą, zielonkawą, czerwonawą pochodzącą od barwy ciasta skalnego.
Produkty z porfiru stały się popularne od czasów Kleopatry VII Wielkiej, do której należała jedyna na świecie kopalnia tego surowca. Kamień ten był używany przez rzymskich cesarzy do produkcji swoich posągów (togi) i luksusowych przedmiotów, do ozdoby wnętrza Panteonu w Rzymie. Używany był także w Cesarstwie Bizantyjskim. Z porfiru wykonano między innymi wciąż stojącą, 30-metrową Kolumnę Konstantyna w Konstantynopolu. Porfirowych kolumn użył także Justynian I Wielki do budowy Kościoła Mądrości Bożej. Również „porfirowa komnata” w Wielkim Pałacu w Konstantynopolu, od podłogi aż po sufit była wyłożona porfirem (urodzony w niej potomek basileusa zwany był „Porfirogenetą”). Wydobyty w kamieniołomie porfir z początku nie wygląda zachwycająco, lecz wyrzeźbiony i wypolerowany prezentuje bardzo efektowny purpurowy kolor.
Porfir wydobywany obecnie w Kopalni Porfiru Zalas w Małopolsce w okolicach Krakowa używany był do produkcji kostki brukowej.
